پاسخ به 16 سوال در مورد اپلای
۱. چرا تحصیل در خارج؟
دلایل زیادی هست که چرا دوره‌های تحصیل در خارج دارند این‌قدر محبوب می‌شوند. جذابیت‌های این نوع تحصیل برای بیشتر دانشجویان بین‌المللی معمولاً ترکیبی است از بهره‌مندی از یک آموزش باکیفیت، تجربهٔ غوطه‌ور شدن در یک فرهنگ جدید (و اغلب یک‌زبان جدید)، به دست آوردن طرز فکر جهانی و وسعت دادن به چشم‌انداز آیندهٔ شغلی.
عده‌ای از این‌که وطن خود را ترک کنند و راهی کشور غریبه شوند هراس دارند، اما باید گفت درس خواندن در خارج از کشور یک چالش مهیج نیز هست و معمولاً منجر به رسیدن به فرصت‌های شغلی بهتر و درک وسیع‌تر از سازوکار جهان می‌شود. نوع تجربه‌ای که طی زندگی‌تان در خارج به دست می‌آورید، بسته به‌جایی که می‌روید تفاوت اساسی خواهد داشت. پس مقصدتان را حتماً بر اساس علایق شخصی‌تان و همچنین اعتبار آکادمیک کشور مقصد انتخاب کنید تا یک توازن سالم بین کار و تفریح برقرار کنید.
۲. کجای دنیا درس بخوانم؟
انتخاب جایی که دوست دارید درس بخوانید همیشه کار آسانی نیست. شما باید علاوه بر علایق شخصی‌تان جنبه‌های عملی‌ای مانند هزینه‌های تحصیل در آنجا (شهریه و هزینه‌های زندگی)، وضعیت شغلی پس از فارغ‌التحصیلی (این‌که آیا بازار کار خوب است؟) و امنیت و رفاه کلی را در نظر بگیرید.
همچنین باید به این فکر کنید که دوست دارید در طول تحصیل چه نوع لایف استایلی داشته باشید. دوست دارید در شهری بزرگ زندگی کنید یا در یک شهر کوچک و دانشگاهی؟ دوست دارید دم دستتان هنر و فرهنگ باشد یا سالن‌های ورزشی درجه‌یک؟ هر علایقی که دارید، اطمینان حاصل کنید آن‌ها را با مقصد تحصیلی‌تان مچ کرده‌اید تا برای بردن لذت کامل از این تجربهٔ بین‌المللی بهترین فرصت را به خودتان داده باشید.
۳. از چی شروع کنم؟
وقتی تعیین کردید که می‌خواهید به کدام کشور بروید، نوبت به انتخاب دوره و دانشگاه می‌رسد، البته اگر از قبل انتخابشان نکرده باشید. می‌توانید دانشگاه‌های ممتاز را در رنکینگ QS برای دانشگاه‌های جهان پیدا کنید، با استفاده از رتبه‌بندی‌های بر حسب رشته‌‌ی تحصیلی ببینید کدام‌هایشان در رشتهٔ شما بهترین هستند و همچنین از رتبه‌بندی‌های ملیِ دانشگاه‌های کشور انتخابی‌تان کمک بگیرید. سپس دوره‌هایی را که در دانشگاه‌های لیست کوتاهتان ارائه می‌شود به‌دقت بررسی می‌کنید، همچنین دربارهٔ محل دانشگاه و لایف استایل آن محل، الزامات پذیرش و هزینه‌ها تحقیق می‌کنید.
وقتی انتخاب دوره و موسسه‌تان را قطعی ساختید، کم‌کم باید به فکر اپلای (ها) بیفتید. پروسهٔ اپلای بسته به دانشگاه و کشور فرق می‌کند. به‌طورمعمول موسسه‌ها جزئیات کامل در مورد چگونگی اپلای را در سایت‌شان قرار می‌دهند.
در برخی موارد، دانشجویان بین‌المللی یک «پروسهٔ اپلای دومرحله‌ای» دارند. معنی‌اش این است که شما باید دو اپلیکیشن ارائه دهید: یکی برای گرفتن جایی در دانشگاه و یکی برای گرفتن جایی در خود دوره. این الزام به‌طور واضح در سایت دانشگاه نوشته می‌شود. اگر بازهم سؤالی دربارهٔ پروسه داشتید باید مستقیماً با دانشگاه موردنظرتان تماس بگیرید.
اگر فکر می‌کنید ممکن است به یک ویزای دانشجویی نیاز داشته باشید، توجه کنید که تا پیش از دریافت پذیرش از سوی دانشگاه انتخابی‌تان نمی‌توانید آن را درخواست دهید. هرکدام از این مراحل می‌تواند تا چند ماه طول بکشد، پس تا جای امکان زود اقدام کنید تا وقت کم نیاورید.
۴. دوره‌های تحصیل در خارج چقدر طول می‌کشند؟
مدت‌زمان درس خواندن شما در خارج، به دوره و مقطع تحصیلی‌تان بستگی دارد. به‌طورکلی، مقطع لیسانس سه یا چهار سال تحصیل فول‌تایم طول می‌کشد (به‌طور مثال در بریتانیا برای اکثر رشته‌ها معمولاً سه سال است و در آمریکا معمولاً چهار سال) و مقطع فوق‌لیسانس یا مقاطع معادل آن‌یک یا دو سال و دکترا (پی‌اچ‌دی) معمولاً سه تا چهار سال طول می‌کشد.
در بسیاری از دانشگاه‌ها در سراسر جهان، این گزینه را هم دارید که برای مدت کوتاه‌تری در خارج از کشور درس بخوانید. دوره‌های تبادل دانشجو این امکان را به شما می‌دهند تا برای یک سال، یک‌ترم یا حتی فقط چند هفته در خارج تحصیل کنید. اطلاعات راجع به این دوره‌های کوتاه‌تر، در سایت دانشگاه اصلی‌ای که می‌خواهید در آن ثبت‌نام کنید و همچنین دانشگاهی که می‌خواهید میهمانش شوید قرار داده می‌شود.
۵. کی می‌توانم اپلای برای دوره‌های تحصیل در خارج را شروع کنم؟
بهترین کار این است که اپلای را حتی‌الامکان زود شروع کنید. بالاخره هرقدر زودتر از یک دانشگاه پذیرش بگیرید زودتر می‌توانید سفرهایتان را ترتیب دهید. برای جلوگیری از ناکامی، ددلاین تک‌تک اپلیکیشن‌های موردنظرتان (که دانشگاه انتخابی‌تان آن‌ها را تعیین کرده) را بارنگ قرمز در تقویمتان یادداشت کنید.
ددلاین‌ها بسته به موسسه فرق می‌کنند اما به‌طورکلی، برای دوره‌هایی که در پاییز (سپتامبر/اکتبر) آغاز می‌شوند، از اوایل سال (ژانویه/ فوریه) تا اواسط سال (ژوئن/جولای) اپلیکیشن‌ها باز هستند.
۶. ورود به دوره‌های تحصیل در خارج چه الزاماتی دارد؟
الزامات ورود، بین دانشگاه‌ها و بین کشورها بسیار متفاوت است، پس قبل از فرستادن هر چیزی حتماً اطلاعات ارائه‌شده توسط دانشگاه موردنظرتان را چک کنید.
با این وصف، به‌طورکلی می‌توان گفت اگر برای دورهٔ لیسانس اپلای می‌کنید از شما خواسته می‌شود نشان دهید دبیرستان و پیش‌دانشگاهی خود را با نمراتی به پایان رسانده‌اید که با استاندارد خواسته‌شده (مثلاً معدل بالا، نمرات A یا معادلش) برای دوره‌ای که برایش اپلای می‌کنید مطابقت دارد. اگر شک دارید که دانشگاه نمره‌های کشورتان را قبول می‌کند یا نه باید با دپارتمان پذیرش دانشگاه تماس بگیرید.
افرادی که زبان کشورشان انگلیسی نیست، به‌احتمال خیلی زیاد باید در آزمون‌های زبان انگلیسی مانند تافل و آیلتس شرکت کنند و مدرک مهارت در زبان انگلیسی را دریافت کنند. افرادی که قصد دارند به زبانی غیر از انگلیسی تحصیل کنند باید در آزمون‌های مشابهی شرکت کنند. در پرسش ۸ توضیحات بیشتری داده‌ایم.
۷. چه اسنادی را باید به همراه فرم اپلای ارسال کنم؟
ممکن است از شما خواسته شود به‌عنوان بخشی از اپلای، چند سند تکمیلی هم ارسال کنید. بازهم می‌گوییم، الزامات بسته به کشور و دانشگاه متغیر است، اما غالباً از دانشجویان بین‌المللی خواسته می‌شود موارد زیر را آماده کنند:
- عکس‌های پاسپورت برای تعیین هویت
- انگیزه‌نامه (statement of purpose)
- سی‌وی/ رزومه تحصیلی
- ارجاع‌های آکادمیک/ توصیه‌نامه‌ها
- مدرک و کارنامهٔ دبیرستان و پیش‌دانشگاهی
- مدرک مهارت در زبان انگلیسی (مثلاً تافل یا آیلتس) یا زبان‌های دیگر
- نتایج آزمون پذیرش (مثلاً جیمت/جی‌آرای برای دوره‌های تحصیلات تکمیلی)
۸. آیا برای تحصیل در خارج باید به یک‌زبان دوم صحبت کنم؟
بستگی دارد به کشوری که می‌خواهید در آن تحصیل کنید و زبانی که دوره‌تان به آن آموزش داده می‌شود. چنانچه زبان مادری‌تان انگلیسی نیست ولی می‌خواهید در یک دورهٔ انگلیسی‌زبان تحصیل کنید، باید با ارائهٔ نتایج آزمون زبان انگلیسی ثابت کنید که می‌توانید تا حد قابل قبولی خوب انگلیسی حرف بزنید. این الزام به آن خاطر است که اطمینان حاصل شود شما می‌توانید همهٔ دروس دوره را به‌راحتی بفهمید.
انگلیسی همچنین در شماری از کشورهای دیگر به‌عنوان یکی از زبان‌های آموزشی استفاده می‌شود، به‌ویژه برای دوره‌های تحصیلات تکمیلی و دوره‌های بیزینس. دوره‌های انگلیسی‌زبان در سایت دانشگاه قرار داده می‌شوند و گاهی می‌توان با استفاده از یک پایگاه داده‌های متمرکز که توسط یک دفتر ملی اداره شود جستجویشان کرد.
آزمون‌های متداول برای اثبات مهارت در زبان انگلیسی، تافل و آیلتس هستند. برای اثبات مهارتتان در زبان‌های دیگر می‌توانید در آزمون‌هایی چون DELF/DALF و TCF-DAP (زبان فرانسه) یا DSF و TestDaF (زبان آلمانی) شرکت کنید.
پیش از انتخاب آزمون خاطرجمع شوید که نتایج آزمونتان موردقبول دانشگاه انتخابی‌تان است تا با شرکت در آزمون اشتباهی پولتان را هدر ندهید.
۹. آیا لازم خواهد شد در یک مصاحبهٔ پذیرش شرکت کنم؟
احتمال این‌که دانشگاه‌ها از دانشجویان بین‌المللی بخواهند در مصاحبه‌ای حضوری شرکت کنند کم است، بااین‌حال نمی‌توان اصلاً انتظارش را نداشت ـــ خصوصاً برای دوره‌هایی که رقابت بر سرشان شدید است.
برخی دانشگاه‌ها مصاحبه‌های بین‌المللی را در نقاط مختلفی از جهان برگزار می‌کنند، پس ممکن است از شما بخواهند دریکی از آن‌ها شرکت کنید. همچنین گرایش به مصاحبه‌های ویدئویی رو به افزایش است که هیچ فرقی با مصاحبه‌های دیگر ندارد و روز و ساعتش از قبل تنظیم می‌شود، فقط به‌صورت آنلاین و با نرم‌افزارهایی از قبیل اسکایپ انجام می‌شود.
۱۰. بعد از دریافت نامهٔ پذیرش چه‌کار باید کنم؟
تبریک، شما وارد دانشگاه شده‌اید! الآن تنها کاری که باید بکنید این است که خود را برای کلاس‌ها آماده کنید، زندگی‌تان را در یک چمدان (بزرگ) جا دهید، اسناد سفرتان را مرتب کنید، یک ویزای دانشجویی درخواست دهید، جا برای زندگی پیدا کنید و دنبال کمک مالی بگردید... ترس به دلتان راه ندهید، همهٔ این‌ها ارزشش را دارد!
به‌محض دریافت پذیرش از یک دانشگاه، اولین چیزی که باید به فکرش بیفتید اسناد سفرتان است. اطمینان حاصل کنید که یک پاسپورت و یک بیمهٔ مسافرتی معتبر دارید، به‌علاوهٔ یک ویزای دانشجویی اگر لازمتان است. خاطرجمع شوید زمان کافی برای گرفتن تأییدیهٔ پاسپورت/ویزا دارید تا سفرتان منع قانونی نداشته باشد!
جهت اطلاعات بیشتر در مورد این‌که برای سفر به چه اسنادی نیاز دارید، باید به سایت دولت مقصدتان مراجعه کنید تا اطلاعات راجع به مسافران، بازدیدکنندگان و دانشگاه بین‌المللی را بیابید (مثلاً سایت Gov.uk برای اطلاعات مسافرتی بریتانیا). تمام اطلاعات مسافرتی‌ای که نیاز دارید در این سایت‌های رسمی لیست شده است.
یا می‌توانید از دانشگاهتان راهنمایی بخواهید. معمولاً دپارتمان پذیرش به شما کمک می‌کند تا برای سفرتان آماده شوید و در بعضی کشورها حتی به نیابت از شما ویزای دانشجویی درخواست می‌دهند؛ اما این را با دانشگاهتان چک کنید ـــ خیال نکنید کس دیگری همهٔ کارها را برایتان راست و ریس می‌کند!
۱۱. آیا لازم است برای یک ویزای دانشجویی اپلای کنم؟
یکی از بزرگ‌ترین سؤالات برای کسانی که می‌خواهند بداند چگونه می‌توان در خارج درس خواند این است که به ویزای دانشجویی نیاز دارند یا نه. در پاسخ باید گفت بعضی دانشجویان بین‌المللی به آن نیاز ندارند. برای مثال، اگر شما شهروند کشوری در اتحادیهٔ اروپا باشید و بخواهید در کشور دیگری از اتحادیهٔ اروپا تحصیل کنید به ویزا نیازی ندارید؛ اما به‌عنوان یک قاعدهٔ کلی، اگر شما از کشوری در خارج از منطقهٔ جغرافیایی/قارهٔ کشور انتخابی‌تان می‌آیید، احتمالاً باید یک ویزای دانشجویی درخواست دهید. این امر معمولاً برای دوره‌های طولانی‌ترِ تحصیل بین‌المللی صادق است؛ اگر دارید در یک دورهٔ کوتاه‌تر (سه‌ماهه یا کمتر) شرکت می‌کنید، ویزای توریستی یا بازدید کفایت می‌کند.
برای این‌که خیالتان راحت شود به سایت دانشگاه انتخابی‌تان یا سایت مسافرتیِ دولت مقصدتان مراجعه کنید.
۱۲. تحصیل در خارج چقدر خرج دارد؟
برای محاسبهٔ خرج تحصیل در خارج، باید متوسط شهریهٔ دانشجویان بین‌المللی در کشور موردنظرتان و هزینهٔ زندگی در آنجا را لحاظ کنید.
برای نمونه، میانگین شهریهٔ دانشجویان بین‌المللی مشغول به تحصیل در بریتانیا ۱۲ هزار پوند (۱۸، ۲۰۰ دلار) در سال است و برای هزینه‌های زندگی به ۷ هزار پوند (۱۰، ۶۰۰ دلار) در سال احتیاج است. در آمریکا میانگین شهریه ۲۸، ۵۰۰ دلار در سال و بودجهٔ پیشنهادشده برای پوشش هزینه‌های زندگی ۱۵ هزار دلار در سال است. در کنار اعداد و ارقام، این را هم به یاد داشته باشید که دوره‌های لیسانس در آمریکا معمولاً چهار سال کامل طول می‌کشند.
در برخی کشورها اصلاً شهریه گرفته نمی‌شود. آلمان که در آن تحصیل در مقطع لیسانس برای همه رایگان است و تعدادی از کشورهای نوردیک مانند فنلاند ازجمله مهم‌ترین‌هایشان هستند.
۱۳. آیا می‌توانم برای تحصیل در خارج کمک مالی بگیرم؟
هرچند ممکن است گرفتن وام دانشجویی برای تأمین هزینه‌های تحصیل برای دانشجویان بین‌المللی سخت باشد، اما بی‌شمار فرصت دیگر وجود دارد که بتوان با هزینهٔ کمتری در خارج تحصیل کرد، فرصت‌هایی مانند بورس، فلوشیپ، استودنتشیپ، اسپانسرشیپ، گرنت و بورسری.
دانشگاه انتخابی‌تان شاید بهترین جا برای پیدا کردن اطلاعات مربوط به فاند موردنظر شما باشد، پس حتماً سایت دانشگاه را زیرورو کنید تا توصیه‌ها را بیابید، یا مستقیماً با دانشگاه تماس بگیرید. همچنین اطلاعات مربوط به بورس‌هایی که از طرف دانشگاه و سازمان‌های خارج از دانشگاه اعطا می‌شود به همراه توضیح شرایط لازم برای درخواست و چگونگی درخواست در سایت دانشگاه قرار می‌گیرد.
بسیاری از بورس‌ها بر مبنای شایستگی آکادمیک اعطا می‌شوند و رقابت بر سرشان بالا است. تعداد زیادی بورس نیز دانشجویانی از گروه‌های خاص را هدف قرار می‌دهند، مثلاً دانشجویان کشورهای در حال توسعه و زنانی که در رشته‌های پرمردتر درس می‌خوانند.
۱۴. کجا می‌توانم بورس‌های تحصیل در خارج را پیدا کنم؟
بورس‌های تحصیل در خارج را خیلی جاها می‌توانید پیدا کنید! اولین جایی که باید سراغش بروید سایت دانشگاه است که در آن اطلاعات مربوط به بورس‌های موجود را می‌یابید. گاهی دانشگاه بورس‌های خارج از دانشگاه را هم لیست می‌کند، مثلاً بورس‌هایی که توسط دولت یا شریک‌های بیزینسیِ دانشگاه اعطا می‌شود. در غیر این صورت باید طرح‌های دولتی کشور خودتان و کشور تحصیلتان و همچنین کمک‌های سازمان‌های خارج از دانشگاه در حوزهٔ تحصیلی‌تان را پیدا کنید (مثلاً ممکن است یک شرکت مهندسی به دانشجویان مهندسی بورس بدهد).
۱۵. طی دورهٔ تحصیلم در خارج کجا زندگی خواهم کرد؟
اگر پردیس دانشگاه انتخابی‌تان خوابگاه داشته باشد احتمالاً می‌توانید درخواست خوابگاه دهید. در غیر این صورت باید خودتان دنبال جا بگردید.
اگر محدودیت مالی ندارید می‌توانید خانه اجاره کنید و اگر بودجهٔ کمی دارید می‌توانید با دانشجویان دیگر خانهٔ شریکی اجاره کنید یا به‌صورت آنلاین یک اتاق اجاره‌ای پیدا کنید. در همهٔ حالات، قبل از امضای هرگونه قرارداد یا دادن هر پولی حتماً جستجویتان را انجام دهید. همچنین گروه پشتیبان دانشجویی و اتحادیهٔ دانشجویی دانشگاه باید در پیدا کردن جا به شما مشورت دهد.
۱۶. آیا می‌توانم طی دورهٔ تحصیلم در خارج کارکنم؟
بستگی به این دارد که ویزای دانشجویی‌تان به شما اجازهٔ کار بدهد یا نه. در بعضی کشورها برای ساعات مجاز کار در قبال دستمزد طی تحصیل محدودیت‌هایی وجود دارد؛ اغلب به شما اجازه می‌دهند در طول‌ترم ۲۰ ساعت در هفته و در تعطیلات بدون محدودیت کار در قبال دستمزد انجام دهید.
چنانچه به ویزای دانشجویی احتیاج نداشته باشید احتمال این‌که بتوانید به مقدار دلخواه کارکنید بیشتر است، به‌شرط این‌که لطمه‌ای به درس خواندنتان نزند ـــ این را در سایت دانشگاه و/یا سایت رسمی دولت چک کنید.