دکترا در کانادا
پذیرش در مقطع دکترا چه الزاماتی دارد؟
الزامات تحصیل در مقطع دکترا در کانادا، بسته به دانشگاه و دوره فرق می‌کند؛ اما عموماً موارد زیر را نیاز دارید:
- یک مدرک فوق‌لیسانس در رشته‌ای مرتبط، به همراه نمرات قوی و اثبات توان پژوهشی.
- (بسته به دوره‌ای که می‌خواهید در آن تحصیل کنید) مدرک زبان انگلیسی یا فرانسوی اگر هیچ‌کدام زبان اولتان نیست و قبلاً به هیچ‌کدام از این دو زبان درس نخوانده‌اید. (برخی دوره‌ها در استانِ فرانسوی‌زبان کبک به هر دو زبان تدریس می‌شوند).
- نمرهٔ قوی دریکی از آزمون‌های پذیرش تحصیلات تکمیلی مانند جیمت یا جی‌آرای.
در موارد استثنایی، ممکن است بتوانید با «پذیرش سریع accelerated admission» یعنی بدون مدرک فوق‌لیسانس، در مقطع دکترا تحصیل کنید. در چنین مواردی باید نمرات دو سال آخر لیسانس شما عالی باشد (معدلِ first-class داشته باشید) و مدارک دیگری دال بر قابلیت آکادمیک‌تان، مثلاً مقالات پژوهشی، ارائه دهید.
دکترا در کانادا چقدر طول می‌کشد؟
بیشتر دوره‌های دکترای کانادا حدوداً ظرف چهار تا شش سال تمام می‌شوند.
چگونه باید برای دکترای کانادا اپلای کنم؟
روند پذیرش بین دانشگاه‌های کانادا متفاوت است، اما به‌طورمعمول برای اپلای دکترا باید این مراحل را طی کنید:
۱. تصمیم بگیرید که می‌خواهید برای کدام دورهٔ دکترا اپلای کنید و سرپرست و موضوع پژوهشی‌تان را تعیین کنید. دورهٔ دکترای شما می‌تواند اعلان‌شده و ساختارمند باشد (structured PhD) که در آن دانشگاه از قبل حیطهٔ پژوهش را طراحی کرده است (این دوره‌ها بیشتر مخصوص علوم هستند)، یا می‌تواند آزاد باشد و خودتان پروژهٔ پژوهشتان را پیشنهاد و کلیت آن را توضیح دهید (این دوره‌ها بیشتر مخصوص هنر و علوم انسانی هستند). وقتی سرپرست خود را انتخاب کردید، برخی دانشگاه‌ها از شما می‌خواهند یک نامهٔ تأیید (letter of support) از طرف او در مدارک اپلای بگنجانید.
۲. اگر برای دکترای آزاد اپلای می‌کنید، باید یک پروپوزال پژوهشی مطابق با دستورالعمل دانشگاه ارائه دهید و به‌طورکلی بگویید قصد دارید در مورد چه چیزی پژوهش کنید و چرا پروژهٔ شما ارزشمند است.
۳. به‌صورت آنلاین اپلای کنید و هزینهٔ اپلای را بپردازید و مدارک لازم را ضمیمه کنید. این مدارک می‌توانند شامل همه یا بخشی از موارد زیر باشند:
- انگیزه نامه (statement of purpose) ـــ که باید پیشینهٔ شما و تجربیات آکادمیک/شغلی شما ازجمله هرگونه جایزه، مقاله یا تجربهٔ مرتبط را اجمالاً ذکر کند. همچنین باید اهداف شغلی‌تان و هر چیز دیگری که دانشگاه ضروری دانسته را با رعایت تعداد کلمات خواسته‌شده بنویسید.
- دو یا سه معرفی‌نامه (letter of reference) ـــ که یکی از آن‌ها از سوی سرپرست موردنظرتان است. معرفی کنندگان تا حد امکان باید دانشگاهی باشند.
- کارنامه‌ها و مدارک دانشگاهی ـــ ممکن است دانشگاه کانادایی از دانشگاهتان بخواهد یک کارنامهٔ رسمی برایش پست کند که یا باید به انگلیسی باشد یا ترجمه‌ای بی‌نقص ضمیمه‌اش شود.
- نمونه نگارش (writing sample) ـــ بیشتر مخصوص دکترای هنر/علوم انسانی
- رزومه
- نتایج آزمون زبان، در صورت نیاز
- پرتفولیوی کارهای خلاقانه ـــ برای دکترای هنر/علوم انسانی
بعضی دانشگاه‌های کانادا ممکن است از شما بخواهند در یک مصاحبه‌ی پذیرش نیز شرکت کنید.
۴. پس از پذیرفته شدن باید برای اجازه‌ی تحصیل درخواست دهید که برای اقامتتان حکم ویزای دانشجویی را دارد. همچنین باید خود را بیمهٔ سلامت کنید و بخش راهنمایی دانشجویان ورودی را در وب‌سایت دانشگاه خود چک کنید.
تحصیل در مقطع دکترا در کانادا چقدر خرج دارد؟
شهریهٔ دکترا در کانادا بین دانشگاه‌ها و دوره‌ها متفاوت است و معمولاً حدود دو برابر شهریهٔ دانشجویان کانادایی است. برای مثال دانشگاه بریتیش کلمبیا سالانه ۷، ۶۴۱ دلار کانادا (تقریباً ۵، ۶۹۰ دلار) برای فوق‌لیسانس پژوهشی یا دکترا می‌گیرد، درحالی‌که دانشگاه منیتوبا برای دو سال نخست دکترا ۱۰، ۱۰۸ دلار کانادا (تقریباً ۷، ۵۲۵ دلار) دریافت می‌کند.
چه بورس‌هایی برای دکترا وجود دارد؟
خوشبختانه بورس‌های فراوانی برای دکترا وجود دارد که تحصیل در کانادا را برای دانشجویان بین‌المللی کم‌هزینه‌تر می‌کند و جوایز بسیاری هست که بر اساس شایستگی آکادمیک اعطا می‌شود. دولت کانادا وب‌سایتی مفید دارد که با استفاده از ابزار جستجوی آن می‌توانید بورس‌های موجود برای کشورتان را پیدا کنید. وب‌سایت‌های رسمی دانشگاه‌های کانادا نیز خوب هستند و ممکن است ابزار جستجوی مخصوص خود را داشته باشند و کمک کنند بورس‌های مرتبط با شرایط و کشورتان را بیابید.
چند نمونه از بورس‌های دکترا برای تحصیل در کانادا:
- The Vanier Canada Graduate Scholarships: سالانه ۵۰، ۰۰۰ دلار کانادا (تقریباً ۳۷، ۲۱۰ دلار) به دانشجویان بین‌المللی و کاناداییِ دارای صلاحیت بالا در حوزه‌های سلامت، علوم اجتماعی و/یا علوم انسانی و علوم طبیعی و/یا مهندسی اعطا می‌کند.
- Pierre Elliott Trudeau Foundation: به مدت سه سال، سالانه ۴۰، ۰۰۰ دلار کانادا (تقریباً ۲۹، ۷۷۰ دلار) به دانشجویان کانادایی و خارجی اعطا می‌کند (به دانشجویان کشورهای درحال‌توسعه توجه ویژه می‌شود). برای درخواست این بورس باید توسط دانشگاه کانادایی یا خارجی‌ای که می‌خواهید در آن درس بخوانید یا دارید در آن درس می‌خوانید نامزد شوید.
- The University of British Columbia Four Year Doctoral Fellowship: برای تمام چهار سال تحصیل، سالانه ۱۸، ۲۰۰ دلار کانادا (تقریباً ۱۳، ۵۴۵ دلار) به‌علاوهٔ شهریهٔ کامل به دانشجویان برجستهٔ بین‌المللی/خانگی در مقطع دکترا اعطا می‌کند.
دستیاریِ آموزش/تحقیق
بسیاری از دانشجوها نیز تصمیم می‌گیرند کمک‌خرج خود را با دستیار شدن تأمین کنند ـــ در این حالت شما به‌عنوان دستیار آموزش یا تحقیق درازای دستمزد و/یا پوشش تمام یا بخشی از شهریه‌تان کار می‌کنید.
شما به‌عنوان دستیار تحقیق، یکی از اعضای هیئت‌علمی (که می‌تواند سرپرستتان باشد) را در گردآوری داده‌ها، تحلیل، گزارش‌نویسی، مرتب کردن آزمایشگاه/دفتر و دیگر کارها کمک می‌کنید؛ و به‌عنوان دستیار آموزش، با تدریس یک یا چند بخش از یکی از درس‌های لیسانس، پیش بردن بخش‌های آزمایشگاهی، چند ساعت در هفته حضور در دفتر برای مراجعهٔ دانشجویان لیسانس و نمره دادن به مقالات آنان، به دپارتمان خود کمک می‌کنید.
برای درخواست دستیاری تحقیق یا آموزش باید آگهی‌های دانشگاه را چک کنید و احتمالاً یک فرم درخواست آنلاین را پرکنید.
آیا می‌توانم طی دورهٔ تحصیلم در کانادا کار پاره‌وقت انجام دهم؟
بله تمام دانشجویان تمام‌وقت و دارای اجازهٔ تحصیل معتبر می‌توانند در داخل یا خارج از دانشگاه در طول هر ترم تا ۲۰ ساعت در هفته کار پاره‌وقت انجام دهند و در تعطیلات بین ترم‌ها به‌صورت تمام‌وقت کار کنند. البته ممکن است بعضی دوره‌های دکترا تصریح کنند که شما نباید در طول‌ترم بیش از ۱۰ ساعت در هفته کارکنید ـــ بخصوص اگر برای تحصیل در کانادا کمک مالی دریافت کرده باشید. فراموش نکنیم که دکترایتان مقدار قابل‌توجهی وقت و کار سخت می‌طلبد، پس شاید بهتر باشد تمام تمرکز را بر تحصیل خود بگذارید. همچنین توصیه می‌شود برای تأمین هزینه‌های زندگی‌تان به کار پاره‌وقت تکیه نکنید. برای کار کردن در کانادا به یک شماره‌ی بیمه‌ی اجتماعی نیاز دارید.
آیا پس از دکترایم می‌توانم در کانادا بمانم و کارکنم؟
بله اگر بخواهید پس از فارغ‌التحصیلی در کانادا بمانید و کارکنید می‌توانید برای شرکت در دورهٔ اجازهٔ کار پس از فارغ‌التحصیلی (PGWPP) درخواست دهید. با شرکت در این دوره می‌توانید برای حداکثر سه سال در کانادا بمانید و تجربیات کاری ارزشمند کسب کنید؛ و چنانچه دوست داشته باشید اقامت دائمی بگیرید، این تجربهٔ کاری کمکتان می‌کند تا واجد شرایط درخواست اقامت دائم در کانادا از طریق Express Entry شوید.