شیوه دریافت کمک هزینه تحصیلی
خبر خوش این‌که تعداد زیادی بورس تحصیلی به دانشجویان بین‌المللی دارای وضعیت‌های گوناگون اعطا می‌شود تا به تحصیلشان در خارج کمک کند. این بورس‌ها معمولاً از سوی دولت‌هایی که مایل به جذب تعداد بیشتری دانشجویان بین‌المللی هستند و همچنین از سوی دانشگاه‌های مختلف اعطا می‌شوند. بورس‌ها را می‌توان از طریق سازمان‌های مستقل نیز دریافت کرد؛ برای مثال، شرکت QS با همکاری دانشگاه‌های سراسر جهان یک طرح بورسی محبوب را اداره می‌کند.
بدیهی است که این بورس‌ها متقاضیان فراوانی دارند و رقابت بر سرشان بسیار بالا است. این کمک‌های مالی ازآنجاکه بلاعوض هستند بسیار خواهان دارند، اما نسبت به سایر انواع کمک‌های مالی به دست آوردنشان اغلب دشوارتر نیز هست. برای آن‌که شانسی داشته باشید، باید جستجوی خود را زودتر شروع کنید، پشتکار به خرج دهید و برایش وقت بگذارید تا خاطرجمع شوید اپلای قوی‌ای خواهید داشت.
در ادامه توضیحاتی می‌دهیم راجع به این‌که چه نوع بورس‌هایی وجود دارد، کجا می‌توانید بورس‌های مربوط به خود را برای تحصیل در خارج پیدا کنید و چگونه می‌توانید شانس خود را برای دریافتشان بالا برید.
انواع بورس‌ها
بااین‌همه تنوعی که هست به‌احتمال خیلی زیاد بورسی مطابق با نیازهایتان خواهید یافت. متداول‌ترین انواع بورس‌ها عبارت‌اند از:
بورس‌های شایسته‌سالارانه (Merit-based scholarships)
بورس‌های شایسته‌سالارانه به دانشجویانی تعلق می‌گیرد که استعداد منحصربه‌فردی در رشتهٔ خود داشته باشند. ملاک این بورس‌ها موفقیت‌های آکادمیک دانشجو است، مانند معدل (GPA) بالا یا نمرهٔ بالا در آزمون‌های استاندارد. بورس‌های ورزشی زیرگروهی از این بورس‌ها هستند و بیشتر در آمریکا رایج‌اند (کشورهای دیگر یا ندارند یا به‌ندرت دارند). بورس‌های ورزشی بر مبنای توانایی‌های فوق‌العادهٔ ورزشی داده می‌شوند و رقابت بر سرشان می‌تواند بسیار شدید باشد. ضمن این‌که برای دریافتشان لازم نیست رشته‌ای مرتبط با ورزش داشته باشید.
بورس‌های بر اساس نیاز مالی (Need-based scholarships)
این بورس‌ها بر اساس ارزیابی شرایط مالی شما و والدینتان داده می‌شوند. هدف از اعطای آن‌ها این است که به دانشجویان کم‌بضاعت‌تر دررسیدن به آرزوهای تحصیلی‌شان کمک شود و مجموعه‌ای از فاکتورها، ازجمله میزان درامد و تعداد وابستگان را در نظر می‌گیرند.
بورس‌های ویژهٔ دانشجو (Student-specific scholarships)
این بورس‌ها به گروه خاصی از دانشجویان تعلق می‌گیرد و اغلب هدفشان این است که به یک گروه دارای نمایندهٔ کمتر یا یک گروه محروم کمک کنند. بورس‌های ویژهٔ گروه‌های اقلیت، بورس‌های ویژهٔ زنان در صنایع پر مرد و بورس‌های ویژهٔ دانشجویان اقلیت جنسی از این دسته‌اند.
بورس‌های ویژهٔ رشتهٔ تحصیلی (Subject-specific scholarships)
بورس‌های پرشماری نیز مختص رشته‌ها اعطا می‌شود که تمرکز اغلب آن‌ها بر یک مسیر شغلی ویژه است. بورس‌های پزشکی، بورس‌های مدارس بیزینس و بورس‌های مهندسی از آن جمله هستند.
بورس‌های ویژهٔ دانشگاه (University-specific scholarships)
بسیاری از دانشگاه‌ها بورس‌های مخصوص خود را ارائه می‌دهند که معمولاً ترکیبی از بورس‌های ذکرشده در بالا است. دانشجویان واجد شرایط، یا هنگام اپلای دوره به‌طور خودبه‌خود برای دریافت این بورس‌ها موردبررسی قرار می‌گیرند یا باید جداگانه برایش اپلای کنند.
بورس‌های غیرعادی
علاوه بر موارد بالا، ممکن است با بورس‌هایی غیرعادی برخورد کنید که از متقاضیان می‌خواهند یک چالش خاص را انجام دهند. مسابقهٔ duck-calling (درآوردن صدای مرغابی برای به دام انداختن پرندگان)، مسابقهٔ درست کردن لباس پرام (prom) فقط با نوارچسب و مسابقهٔ نوشتن بهترین مقاله دربارهٔ کپی‌رایت، نمونه‌هایی این چالش‌ها هستند.
کجا دنبال بورس‌ها بگردیم
برای پیدا کردن بورس‌هایی که واجد شرایطش هستید بهتر است ابتدا به اطلاعات ارائه‌شده توسط دانشگاه انتخابی‌تان نگاه کنید. اطلاعات مربوط به بورس در سایت دانشگاه یا در اطلاعیه‌ها قرار داده می‌شود؛ اطلاعات تماس هم در همان‌جا قرار می‌گیرد تا بتوانید سؤالات خود در رابطه با اپلای بورس را بپرسید.
علاوه بر بورس‌های دانشگاه (که توسط دانشگاه تأمین می‌شود)، ممکن است مجموعه‌ای از بورس‌های خارج از دانشگاه هم وجود داشته باشد که بتوانید برایشان اپلای کنید، مثلاً بورس‌های دولت یا بورس‌های فراهم‌شده توسط سازمان‌ها و خیریه‌های حامی تحصیلات عالی.
برای یافتن این بورس‌ها می‌توانید جستجوهای آنلاین انجام دهید، از پایگاه داده‌های آنلاین مربوط به بورس‌ها استفاده کنید و به سایت‌های رسمی دولت‌ها مراجعه کنید که معمولاً پلتفرم‌هایی فراهم می‌کنند که به‌واسطهٔ آن‌ها به‌راحتی می‌توانید بورس‌هایی را که با شرایطتان همخوانی داشته باشند بیابید.
در بخش‌های جلوتر این نوشتار چند نقطهٔ شروع مفید برای جستجوی بورس‌های موجود در بعضی از محبوب‌ترین مقصدهای تحصیلی را آورده‌ایم.
چگونه برای بورس‌ها اپلای کنیم
در بیشتر موارد دانشگاه‌ها، دولت‌ها و سازمان‌های خارج از دانشگاه بورس‌های خود را به همراه توضیحات چگونگی اپلای به‌صورت آنلاین لیست می‌کنند. معمولاً می‌توانید به‌صورت آنلاین اپلیکیشن‌تان را به همراه مدارک تکمیلی ارائه دهید. در برخی موارد می‌توانید از طریق پست نیز اپلای کنید.
از کجا بفهمم واجد شرایط اپلای هستم؟
با خواندن توضیحاتی که در سایت اعطاکنندهٔ بورس آمده این را می‌فهمید. واجد بودن شرایط بستگی به ملیت، دوره‌ای که برایش اپلای می‌کنید و دیگر ملاک‌ها دارد.
در بیشتر موارد، بورس‌های یک دانشگاه تنها برای دانشجویانی باز است که از پیش برای تحصیل در دوره‌ای از این دانشگاه پذیرفته‌شده باشند. بورس‌های دولتی معمولاً برنامه‌های جداگانه‌ای برای دانشجویان بومی و بین‌المللی دارند، پس حواستان باشد برای کدام‌یک اپلای می‌کنید.
الزامات رایج دیگر برای واجد شرایط بودن عبارت‌اند از نمرات خوب در مقطع تحصیلی قبلی، یک مدرک از سوی یک دانشگاه معتبر (برای بورس‌های تحصیلات تکمیلی) و مهارت در زبان‌آموزشی دوره.
بهترین زمان برای اپلای چه زمانی است؟
بسیاری از بورس‌های تحصیل در خارج دارای ددلاین مشابهی هستند که به تاریخ آغاز سال دانشگاهی در کشور موردنظر مرتبط است. اگر قرار باشد دورهٔ شما در پاییز آغاز شود، اغلب می‌توانید تا ماه آخر تابستان برای بورس‌ها اپلای کنید. چنانچه دوره‌تان در ژانویه آغاز می‌شود، اغلب می‌توانید تا آخر پاییز اپلای کنید. بااین‌حال باید جستجو و اپلای را خیلی زودتر از این شروع کنید و همیشه ددلاین‌های تعیین‌شده توسط هر بورس دهنده را چک کنید. یک برنامهٔ زمانی بچینید و یک تقویم مخصوص تاریخ‌های مهم داشته باشید. اپلای‌ها را خیلی زود انجام دهید و زمان کافی برایشان کنار بگذارید تا هیچ ددلاینی را رد نکنید یا دچار اضطراب دقیقه نودی نشوید.
مدارک تکمیلی
مدارک خواسته‌شده بسته به بورس متفاوت است، اما به‌طورمعمول موارد زیر را از شما می‌خواهند:
· یک کارنامه
· توصیه‌نامه (ها)
· یک مقاله دربارهٔ موضوعی معین
در بعضی بورس‌های دانشگاهیِ بر اساس نیاز مالی در آمریکا، از متقاضیان خواسته می‌شود برای این‌که ثابت کند به کمک مالی نیاز دارند یک FAFSA (اپلیکیشن رایگان برای کمک دانشجویی فدرال) ارائه دهند.
هر سؤالی که راجع به اپلای بورس داشتید می‌توانید با استفاده از اطلاعات تماس موجود در سایت، با اعطاکنندهٔ بورس تماس بگیرید.
چگونه یک مقالهٔ اپلای بورس بنویسیم
اگر از شما خواسته شد به‌عنوان بخشی از اپلای‌تان یک مقاله بنویسید، می‌توانید از این فرصت بهره ببرید تا هیئت‌داوران را مجاب به انتخاب خود کنید. اطمینان حاصل کنید که مقاله‌تان در راستای پرسش یا موضوع داده‌شده پیش می‌رود و از این فرصت برای تأکید بر موفقیت‌ها، آرزوها و علایق دانشگاهی‌تان و ارتباط آن‌ها به دوره‌ای که برایش اپلای می‌کنید استفاده کنید.
شما باید:
۱. متنی را که مقاله را در پاسخ به آن می‌نویسید به‌دقت بخوانید و موضوعات کلیدی‌اش را پیدا کنید.
۲. راهنماهای مربوط به این‌که مقاله‌ها چگونه ارزیابی خواهند شد را بخوانید و معیارها و اصول کلی بورس موردنظر را به خود یادآوری کنید.
۳. یک پلن واضح برای مقاله طراحی کنید که به پرسش مقاله پاسخ دهد و شما را قادر سازد نشان دهید که چگونه با معیارهای بورس موردنظر مطابقت دارید.
۴. حتماً با یک شروع گیرا خواننده را درگیر کنید و اطمینان حاصل کنید که کل مقاله جالب باشد و خواندنش آسان.
۵. به تعداد کلمات خواسته‌شده و راهنماهای دیگری که ارائه‌شده مقید باشید.
۶. پیش از تحویل مقاله از یک دوست یا یک استاد بخواهید آن را بخواند تا اشتباهاتش را بگیرد و ببیند هیچ اطلاعات مرتبطی را از قلم نینداخته باشید.
۷. مقاله را پیش از ددلاین تحویل دهید و زمان بگذارید و برای هر بورسی که اپلای می‌کنید مقاله‌ای جداگانه بنویسید ـــ هرقدر مقالهٔ شما جواب دقیق‌تری به پرسش مقاله بدهد شانس موفقیتتان بیشتر می‌شود.
زیاد جستجو کنید و هرچقدر می‌توانید بورس پیدا کنید
بی‌شمار بورس وجود دارد؛ فقط باید بگردید و آن‌هایی را که به شما مربوط می‌شود بیابید. از منابع و جستجوهای آنلاین گوناگون استفاده کنید و فهرست بورس‌هایی که با شرایط شما همخوانی دارد را تهیه کنید. سایت دانشگاه‌های موردعلاقه‌تان، سایت دفاتر دولتی، سایت‌های مستقل پایگاه داده‌های بورس و دیگر فهرست‌های آنلاین را چک کنید. بهتر است برای به‌روز بودن در گروه‌های رسانه‌های اجتماعی عضو شوید. این گروه‌ها به‌طور مرتب اطلاعات مربوط به بورس‌های دانشجویانی که در ملیت، مشخصات، یا رشته با شما یکی هستند را پست می‌کنند.
زمان را خوب مدیریت کنید
تا جای امکان سریع اپلای کنید، اما عجول نباشید. به‌خصوص اگر می‌خواهید برای بورس‌های متعدد اپلای کنید، مدیریت زمان بسیار ضروری است. همهٔ ددلاین‌ها را در یک تقویم یادداشت کنید و برای تک‌تک آن‌ها وقت بگذارید و اطمینان حاصل کنید تمام مدارک خواسته‌شده را دارید. آماده شدن بعضی از این مدارک ـــ مانند اسناد دانشگاهی یا توصیه‌نامه‌ها ـــ می‌تواند چند هفته طول بکشد، پس تا می‌توانید زود شروع به گردآوری همهٔ مدارک کنید.
خوب به موضوع مقالهٔ اپلای بورس دقت کنید
پس از این‌که تعیین کردید برای کدام بورس‌ها می‌خواهید اپلای کنید، نوبت به این می‌رسد که خاطرجمع شوید یکایک اپلیکیشن‌هایتان بورس موردنظر خود را هدف قرار داده‌اند. مبادا وسوسه شوید یک مقالهٔ اپلای مشابه را برای همه به کار برید. حتماً مقاله را با موضوع داده‌شده مچ کنید و به معیارها و اهداف خاص بورس موردنظر اشاره‌کنید. این‌گونه احتمال تحت تأثیر قرار گرفتن هیئت‌داوران بسیار بیشتر خواهد شد.
از شخص دیگری بخواهید مقاله‌تان را بخواند
دوستان و اساتیدتان علاوه بر پیدا کردن اشتباهات تایپی و غیره، می‌توانند با بازخورد سازنده خیال شما را آسوده کنند که مقاله‌تان نقاط قوت شما را خوب نشان داده است. اگر نوشتن دربارهٔ خودتان برایتان دشوار است می‌توانید از آنان بپرسید به نظرشان بهترین شایستگی‌ها و دستاوردهایتان مدام‌ها هستند و همان‌ها را با آوردن نمونه و باکیفیت مقاله‌تان نشان دهید.
اپلای کنید، اپلای کنید، اپلای کنید!
و در آخر این‌که وقت کافی بگذارید و هر تعداد بورس که می‌توانید پیدا کنید و اپلای کنید و خود را آماده‌سازید که اگر نخستین اپلای‌هایتان موفق نبود دست برندارید. اکثر افرادی که موفق به گرفتن بورس می‌شوند باید تعداد زیادی اپلای ناموفق داشته باشند تا بالاخره نتیجه بگیرند، پس با چند تا ریجکشن سرد نشوید.
بورس‌های موجود در کشورهای محبوب
در زیر تعدادی از بورس‌های مهم مخصوص دانشجویان بین‌المللی در محبوب‌ترین مقصدهای تحصیلی جهان را می‌بینید. بورس‌های بین‌المللی شامل بورس‌های تحصیل در نواحی و کشورهای دیگر، بورس‌های ویژهٔ رشتهٔ تحصیلی و کمک‌هزینه‌های ویژهٔ گروه‌های خاص دانشجویان است.
برای تحصیل در آمریکا
· Fulbright Foreign Student Program ـــ به دانشجویان تحصیلات تکمیلی، شاغلان جوان و هنرمندان، برای تحصیل در آمریکا به مدت یک سال یا بیشتر بورس‌های دولتی اعطا می‌کند. این بورس برای همهٔ دانشجویان بین‌المللی در تمامی رشته‌ها به‌غیراز پزشکی باز است.
در اینجا بورس‌های دیگری برای تحصیل در آمریکا را ببینید.
پذیرش‌های بدون ارزیابی وضعیت مالی دانشجو (need-blind) در آمریکا
پذیرش‌های نید- بلایند به این معنی است که دانشگاه هنگام تصمیم‌گیری برای این‌که به شما جا بدهد یا نه منابع مالی‌تان را در نظر نمی‌گیرد. هرچند پذیرش‌های نید- بلایند معمولاً فقط به دانشجویان آمریکایی داده می‌شود، اما پنج دانشگاه آمریکایی (ام‌آی‌تی، دانشگاه هاروارد، دانشگاه پرینستون، دانشگاه ییل و کالج آمهرست (Amherst College)) برای دانشجویان بین‌المللی نیز پذیرش نید- بلایند دارند. این بدان معنا است که طی فرایند پذیرش، وضعیت مالی متقاضیان ارزیابی نمی‌شود و به تمام متقاضیان موفق به‌اندازهٔ کافی کمک مالی می‌شود تا بتوانند در دوره شرکت کنند.
برای تحصیل در بریتانیا
· British Chevening Scholarships ـــ بورس‌های بریتانیا برای دانشجویان بین‌المللی از سوی وزارت امور خارجهٔ بریتانیا و سازمان‌های شریک. این بورس‌ها تمام یا بخشی از هزینهٔ کل دورهٔ تحصیلات تکمیلی در تمام رشته‌ها را متقبل می‌شوند.
· Euraxess UK ـــ توسط شورای فرهنگی بریتانیا اداره می‌شود و بورس‌های پژوهشی متنوعی برای دانشجویان بین‌المللی تحصیلات تکمیلی در سراسر جهان اعطا می‌کند.
در اینجا بورس‌های دیگری برای تحصیل در بریتانیا را ببینید.
برای تحصیل در استرالیا
· Australia Awards Scholarships ـــ بورس‌هایی برای تحصیل در استرالیا در تمام مقاطع (لیسانس، فوق‌لیسانس، دکترا) ویژهٔ دانشجویان کشورهای انتخاب‌شده در آسیا- اقیانوسیه، آفریقا و خاورمیانه.
· Endeavour Postgraduate Scholarships for International Students ـــ مجموعه‌ای از بورس‌های بین‌المللی شایسته‌سالارانه برای تحصیل در استرالیا که از طرف دولت استرالیا به دانشجویان تحصیلات تکمیلی از آسیا- اقیانوسیه، خاورمیانه، اروپا و قارهٔ آمریکا داده می‌شود.
دراینجا بورس‌های دیگری برای تحصیل در استرالیا را ببینید.
برای تحصیل در کانادا
· NSERC Postgraduate scholarships ـــ بورس‌ها، گرنت‌ها و جوایز دولت کانادا برای دانشجویان ممتاز جهت تحصیل در علوم طبیعی یا مهندسی دریکی از دانشگاه‌های تأییدشدهٔ کانادا.
· IDRC Research Awards ـــ بورس‌های دولت کانادا برای دانشجویان کشورهای درحال‌توسعه جهت پژوهش در مقطع فوق‌لیسانس یا دکترا دریکی از دانشگاه‌های تأییدشدهٔ کانادا.
برای تحصیل در آلمان
· DAAD Scholarships ـــ موسسهٔ خدمات تبادل آکادمیک آلمان (DAAD) تعداد زیادی بورس به دانشجویان بین‌المللی برای تحصیل در آلمان در مقاطع مختلف اعطا می‌کند.
· Erasmus+ ـــ طرح اراسموس که بزرگ‌ترین بورس دهنده برای تحصیل در کشورهای اتحادیهٔ اروپا است از سوی کمیسیون اروپا تأمین می‌شود. این طرح، به کسانی که در یک برنامهٔ تبادلی برای تحصیل در اروپا شرکت کرده‌اند گرنت‌هایی برای تأمین هزینه‌های زندگی اعطا می‌کند.
برای تحصیل در فرانسه
· Eiffel Scholarships ـــ این برنامهٔ دولتی به دانشجویان فوق‌لیسانس و دکترا برای تحصیل در مؤسسات انتخاب‌شدهٔ فرانسه بورس می‌دهد.
· CNOUS و CROUS ـــ این دو سازمان به دانشجویان تحصیلات تکمیلی فرانسه بورسری اعطا می‌کنند.
در اینجا بورس‌های دیگری برای تحصیل در فرانسه و باقی کشورهای اروپا را ببینید.
چقدر احتمال دارد برندهٔ بورس شوم؟
گول نخورید؛ رقابت بر سر بورس‌ها بسیار شدید است. هر چه باشد دانشجویان بسیاری در سراسر جهان تلاش می‌کنند برای تحصیل خود کمک مالی بگیرند. گرچه بعضی بورس‌ها بستگی به سوابق تحصیلی درخشان دارند (بورس‌های شایسته‌سالارانه)، اما معمولاً موفقیت شما را کیفیت اپلای‌تان تعیین می‌کند و این‌که نیاز مالی دارید یا خیر.
چند کار هست که با انجامش می‌توانید شانس خود را افزایش دهید. هنگام اپلای برای بورس‌ها، باید از این بابت مطمئن شوید که تمام مدارک خواسته‌شده را آماده کرده‌اید و زمان زیادی را به نوشتن اپلیکیشن اختصاص داده‌اید. بیان روشن انگیزه‌هایتان برای تحصیل و توضیح این‌که دریافت بورس چگونه شما را دررسیدن به آرزوهایتان کمک خواهد کرد اهمیت ویژه‌ای دارد. به ددلاین مقید باشید و مهم‌تر از همه این‌که به اعطاکنندگان بورس ثابت کنید توانایی انجام کارهای فوق‌العاده‌ای را دارید!
آیا می‌توانم پیش از پذیرفته شدن برای بورس اپلای کنم؟
اگر قرار است برای تحصیل به بورس تکیه داشته باشید باید دانشگاه را در جریان بگذارید. برخی دانشگاه‌ها فقط در صورتی به شما پوزیشن می‌دهند که بورس کامل گرفته باشید؛ اما بسیاری از آن‌ها به شما اجازه می‌دهند پیش از دریافت بورس برای دوره اپلای کنید، با علم به این‌که اگر مجبور شدید پوزیشن را به خاطر عدم دریافت بورس رد کنید آن‌ها را هر چه زودتر باخبر خواهید کرد. چنانچه موفق به دریافت بورس نشوید هنوز وقت دارید که اپلای خود را پس بگیرید یا پیش از آغاز ترم راه دیگری برای به دست آوردن منابع مالی پیدا کنید.
اخاذی‌هایی که به اسم اعطای بورس انجام می‌شوند کدم‌اند و چگونه باید آن‌ها را تشخیص داد؟
یکی از روش‌های معمول برای تشخیص اخاذی‌ها این است که از خود بپرسید آیا این بورس آن‌قدر زیادی خوب هست که واقعی نباشد. اگر روند اپلای خیلی آسان به نظر می‌رسد، یا اگر باید برای اپلای پول بدهید، مراقب باشید. اگر وب‌سایتی «بورس تضمین‌شده» می‌دهد یا اگر ایمیلی به دستتان رسید که نخواسته بودید، باید بسیار مظنون شوید.
اگر نگران موثق بودن یک بورس هستید، یک جستجوی اینترنتی انجام دهید و ببینید اطلاعات بیشتری دربارهٔ این بورس در اینترنت هست یا خیر. اگر اطلاعات خیلی اندکی یا اطلاعات مبهمی وجود داشت، بی‌خیالش شوید!
برای به حداقل رساندن احتمال فریب خوردن، فقط سراغ سایت‌های رسمی دانشگاه‌ها، دولت‌ها و دیگر سازمان‌های معتبر بروید.